Het belang van goede mondzorg bij mensen met dementie

GRONINGEN – Mensen met dementie worden gevoeliger voor pijn naarmate de schade aan de hersenen ernstiger wordt. Dat blijkt uit onderzoek van Steffie Bunk van het Universitair Medisch Centrum Groningen, UMCG. Het onderzoek benadrukt volgens het ziekenhuis het belang van tijdige pijnsignalering. De helft tot driekwart van de mensen met vormen van dementie ervaart pijn, stelt onderzoeker Steffie Bunk. Bij dementie gaan de zenuwcellen en de verbindingen tussen die zenuwcellen kapot, waardoor de hersenen minder goed werken en pijn ook anders wordt verwerkt. Mensen met gevorderde dementie in het verpleeghuis kunnen vaak zelf niet meer goed aangeven dat zij pijn hebben. Zij zijn afhankelijk van de observaties van verzorgenden en verpleegkundigen. Het uiterlijk van de patiënt met dementie legt veel bloot van wat zich van binnen afspeelt aan pijnbeleving, ook al kan de persoon dat niet langer duidelijk maken. Het zijn vaak subtiele signalen die het gelaat weergeeft zoals: omlaag bewegende wenkbrauwen, samenknijpende oogleden, het optrekken van de bovenlip waardoor plooien rond de neus kunnen ontstaan. Maar ook rusteloosheid, zoals friemelen, in handen knijpen, heen en weer wiegen, en verzet tegen zorg. Voor haar onderzoek maakte Steffie Bunk gebruik van een pijnobservatie-instrument met de naam PAIC15. Deze ‘observatieschaal’ attendeert zorgprofessionals op totaal 15 pijnsignalen waarvan we er enkele hebben genoemd. Steffie Bunk wilde weten of mensen met gevorderde dementie gevoeliger zijn voor pijn. Met milde pijnprikkels onderzocht ze of de verwerking van pijn verandert door dementie. Ook bekeek ze met een MRI-scan welke veranderingen in de hersenen daarbij een rol spelen. Drieëntwintig ouderen met lichte dementie namen deel aan het onderzoek waarvan de uitkomsten werden vergeleken met die van een gezonde groep ouderen. Als je vraagt ‘doet dit pijn?’, dan zie je eerst geen verschil in antwoord tussen gezonde ouderen en ouderen met lichte dementie. Kijk je naar de gezichtsuitdrukking, dan zie je wel verschil: ouderen met dementie vertonen meer signalen van pijn. De hogere pijngevoeligheid zie je al bij milde dementie. Het Universitair Netwerk Ouderenzorg van het UMCG heeft de PAIC15 ontwikkeld om pijn bij mensen met dementie tijdig te herkennen en te behandelen. Steeds meer verpleeghuizen gebruiken de PAIC15 voor dit doel. Met toestemming van de auteur opnieuw gepubliceerd voor de lezers van tandarts.nl. Zowel voor de zorgverleners in de algemene zorg, dentale zorgverleners en mantelzorgers.